'Universiteit in moedertaal typisch Geert Grote'

· leestijd 5 minuten Partnerbijdrages

(door Christiaan Schutte)


Vijf jaar nadat ze hun 'absurde idee' voor het stichten van een universiteit gestalte begonnen te geven zijn ze 'nog steeds niet opgepakt'. Historicus Sybrand Buve en zijn vader en filosoof Jeroen Buve pareren glimlachend de vraag of de Geert Grote Universiteit zich wel zo mag afficheren. "Managers van andere universiteiten hebben er allicht moeite mee. Professoren komen hier echter heel graag een lezing geven. Meer dan honderd hebben we er over de vloer gehad. Aan het academische niveau hoeft niemand te twijfelen."


In een gesprek met de twee heren in het oudste nog bestaande woonhuis van Nederland aan de Sandrasteeg in Deventer dringt de paralel met naamgever Geert Grote zich op. De Deventenaar was destijds als grondlegger van de Moderne Devotie de luis in de pels van de toen nog alomtegenwoordige kerk, een man die voor reuring zorgde en de confrontatie niet uit de weg ging. Dat laatste lijkt niet direct van toepassing op Jeroen en Sybrand Buve- de ontvangst met gebak voor een gast uit Zwolle is aller hartelijkst- maar de boel opschudden is wat ze met de universiteit in oprichting toch wel een beetje voor ogen hebben.


De overhead waar veel onderwijsinstellingen met een leger aan managers mee kampen, kunnen ze missen als kiespijn. Voor filosofie en Russisch zit je bij de Geert Grote Universiteit daarentegen goed. Weet dan wel dat niet Engels maar Nederlands de voertaal is. Inderdaad in navolging van de Moderne Devoten die de taal van de plaatselijke bevolking verkozen. En hoewel lang niet alles wat de universiteit doet direct met de Moderne Devotie heeft te maken, vind je het intellectuele aspect van het gedachtegoed er terug.


Om daar mee te beginnen. Waren de Moderne Devoten eigenlijk wel intellectuelen? Dikwijls wordt benadrukt dat zij streefden naar een persoonlijke band met God en leven in gemeenschap, zoals in de eerste christengemeenten en dus een terugkeer naar de basis. Weer een ander stelt dat ze feitelijk niet met nieuwe inzichten kwamen.


"Dat is dan een misvatting", zegt Sybrand Buve stellig. "Het vertalen van de Bijbel in de eigen taal was tot dan toe nog nooit gebeurd in Nederland en ook niet elders in Europa. Als dat niet vernieuwend is weet ik het niet meer. Het onderwijsmodel dat rector Johannes Cele van het Zwols Lyceum bedacht met examens en het overgaan naar een hogere klas is later verworden tot het Parijse model. Bijna niemand weet dat het in Deventer is bedacht en dat Cele, een vriend van Geert Grote, het handen en voeten gaf in Zwolle."


Bij het veronderstelde streven van de Moderne Devoten zo te leven als de eerste christenen plaatst Sybrand Buve een vraagteken. In elk geval waar het Geert Grote betreft. "Hij beriep zich veel meer op de latere kerkvaders. Van het leven binnen de eerste christengemeenten weten we eigenlijk niet zoveel. Kijk, protestanten worden er niet graag aan herinnerd, maar de Katholieke Kerk heeft pas veel later bepaald welke boeken er in de Bijbel moesten komen. Van zo'n dertig evangeli bleven er vier over waarvan men zei: dit zijn ze. Daar is over vergaderd."


"Of er nog meer misvattingen of wat al te vrije interpretaties zijn? Ja, dat het allemaal zo'n sobere bedoening was. De vrouwen van het klooster in Diepenveen waren heel zwaar op de hand, misschien zouden we het vandaag de dag een vorm van zelfmishandeling noemen al gaat dat wat ver, maar op andere plekken was men veel liberaler. Er werd zelfs toneel gespeeld en muziek gemaakt, iets wat eeuwen later voor veel Calvinisten lange tijd onbespreekbaar was."


Jeroen Buve, zelf ooit monnik, vult aan: "Het is goed om te weten dat je eigenlijk twee stromingen had binnen de Moderne Devotie, een intellectuele en een mystieke. Een mysticus is in mijn ogen per definitie geen intellectueel. Want als hij zijn intellect tussen zichzelf en God in plaatst, houdt hij op een mysticus te zijn."


"Nu je dat zo zegt ben ik dat eigenlijk wel met je eens", reageert Sybrand Buve op zijn vader."


Wisselen jullie vaker op deze manier gedachten uit?


"Ja, want ik heb geen flauw idee van wat hij allemaal weet en andersom is dat ook zo", antwoordt Jeroen Buve. "Aan tafel hebben we het vaak over dat soort dingen, maar evengoed praten we over andere zaken. Wij zijn geen religieuze stroming en iemand die hier lessen komt volgen, hoeft ook niet wat met de Moderne Devotie te hebben. Geert Grote zelf was ook veel meer dan een Moderne Devoot. Hij was tevens medicus, jurist en astroloog. Ja wat eigenlijk niet?"


Hoe zouden jullie de mens Geert Grote omschrijven?


"Het schijnt dat hij een opvliegend karakter had", begint Sybrand Boeve, waarna zijn vader aanhaakt op die woorden. "Ik zou hem niet als een oproerkraaier willen typeren, want dat heeft meteen zo'n negatieve klank. Dat hij van een beetje reuring hield, is echter wel zeker. Ik denk dat de beste omschrijving die van 'gangmaker' is. Je moet wel een enorm inspirerende persoon zijn om een beweging als de Moderne Devotie in gang te kunnen zetten. Overigens heeft hij zelf nooit de volle omvang ervan gekend, want Grote overleed op nog vrije jonge leeftijd aan de pest."


Reuring veroorzaken, is dat ook wat de Geert Grote Universiteit moet gaan doen?


"Je weet nooit wat er gaat gebeuren", zegt Sybrand Buve. "Veel mensen vonden het ronduit absurd toen wij met deze universiteit begonnen. Inmiddels hoor je dat niemand meer zeggen en is de universiteit in de academische wereld bekend. Laatst sprak ik een wetenschapper uit de farmacologie die van ons had gehoord. Dat is wel zo ongeveer de laatste hoek van waaruit je dat verwacht, maar kennelijk weet men ervan."


De universiteit heeft een bibliotheek met twee locaties en ongeveer achtendertigduizend boeken. Minder voor de hand liggend dan de dertigduizend boeken filosofie op volgorde -''wie boeken van bijvoorbeeld Sartre zoekt, vindt ze hier sneller dan op internet", aldus Jeroen Buve- is de verzameling van achtduizend boeken over Slavistiek. Daarnaast omvat de universiteit een uitgeverij van boeken en zullen Jeroen en Sybrand Buve als de gelegenheid er naar is stilstaan bij de Moderen Devotie, zoals dat op 18 november het geval was toen de zeshonderdste sterfdag van de Deventer mysticus Gerlach Peters werd herdacht. Bijzonder is ook dat van studenten wordt verwacht dat ze het Duits en Frans passief beheersen."


Waarom geen Engels?


"Het is niet dat we wat tegen Engels hebben, maar men vergeet dat voor de Tweede Wereldoorlog het Frans de diplomatentaal was. Ik vind het onbegrijpelijk dat iemand bijvoorbeeld geschiedenis en filosofie kan studeren zonder een boek in het Frans te hebben gelezen. Hoe ga je dan om met je bronnen?", vraagt Jeroen Buve zich af. "Op het moment dat je een vertaling leest, mis je de exacte betekenis die het origineel wel heeft. Daarom stellen wij de passieve beheersing van het Frans als voorwaarde. Verder houden we het kleinschalig en willen we ons gaan bezighouden met vakgebieden waar andere universiteiten geen brood meer in zien omdat de animo daar in hun ogen te klein voor is."


Niet alleen Deventer maar ook Zwolle is gebaat bij het slagen van de Geert Grote Universiteit meent Jeroen Buve. Hij zou graag zien dat Zwolle en de Provincie de universiteit gaan ondersteunen. Een samenwerking die Sybrand Buve op voorhand al, historisch gezien, als natuurlijk bestempelt. "Je hebt hier de Stedendriehoek Apeldoorn, Deventer en Zutphen. Een gekunstelde regio in mijn ogen. Probeer op een oude kaart Apeldoorn maar eens te vinden. Deventer en Zwolle zijn beiden Hanzesteden. In de ene stad ontstond de Moderne Devotie en in de andere nam de beweging een enorme vlucht via de handelswegen van de Hanze naar grote delen van Noordwest-Europa en tot in Polen aan toe. Overijssel is, in vergelijking tot Friesland en Limburg met hun sterke identiteit, een provincie met een zwak imago. De beweging van de Moderne Devotie is het enige dat ik kan bedenken dat zo veelomvattend is en nergens anders dan in de IJsselstreek haar oorsprong heeft. Daarmee is ze bij uitstek geschikt om het imago van de provincie te versterken.

Afbeelding
Kledingmarkt Basisschool het Stroomdal, opbrengst Red een KIND, 3 en 4 april Nieuws Ingezonden 27 mrt, 17:47
Echtpaar Vegter-Albers 65 jaar getrouwd
Echtpaar Vegter-Albers 65 jaar getrouwd Algemeen 27 mrt, 17:03
Harold van Vilsteren bij de koeien in de stad. Binnenkort maken de dieren dansend de sprong naar de buitenlucht.
Traditionele koeiendans bij biologische melkveehouder Harold van Vilsteren dit keer op tweede paasdag Algemeen 27 mrt, 16:37