De ‘Romeinen’ hebben hun zinnen gezet op de landstreken boven de IJssel

ZWOLLE - Pax Romana, een vereniging die Romeinse soldaten en burgers uitbeeldt zoals ze ooit in Nederland leefden, heeft zijn pijlen gericht op Noordoost-Nederland. In een woning in Nieuwe Wetering onder de rook van Zwolle ontvouwt Johan Schussler het plan de campagne. Een plan om in dit deel van het land nieuwe leden te ‘ronselen’. Dat doet de ‘gepensioneerd Romeins soldaat’ in bijzijn van zijn partner en ‘orakel’ Ine Burmanje en’ ‘de nog in dienst zijnde en fanatieke soldaat’ Frank Broeke. Maar wacht eens even! De Romeinen zijn toch nooit boven de grote Nederlandse rivieren geweest? Wel dus, vertelt Broeke, die in Amstelveen woont en in het echte leven lesgeeft in de klassieke talen Grieks en -hoe kan het ook anders- Latijn. “De grens van het Romeinse Rijk hield formeel op bij de grote rivieren, maar de Romeinen zijn zelfs tot in Scandinavië geweest.” Met dit misverstand is meteen een belangrijke missie van Pax Romana benoemd: mensen meer bekend maken met de Romeinen. Hen enthousiast maken om lid te worden van de vereniging is een goede tweede. Vooral in Noordoost-Nederland zoekt de vereniging vers bloed. De waarheid zo dicht mogelijk naderen is volgens Schussler binnen Pax Romana belangrijker dan welke hang naar sensatie ook. “Het grootse en meeslepende leven dat je ziet in Hollywood-films is hooguit ten dele waar. Rijke Romeinen die baadden in weelde vormden geen meerderheid, evenmin als de bekende gladiatoren. De gemiddelde Romein was vooral bezig met overleven. Opstaan bij daglicht, de hele dag werken en misschien ’s avonds een wijntje.” Wat is waar en wat uit de duim gezogen? Het is een vraag die niet in alle gevallen kan worden beantwoord, maar Broeke kan in elk geval bij de ‘keizer die zijn duim draait ten teken dat de gladiator zijn vrijheid heeft verdiend wel de nodige kanttekeningen plaatsen. “Er is maar één document bekend waarin de duim in de context van gladiatorengevechten wordt vermeld. Daar komt bij dat een gedraaide duim volgens sommigen juist betekent dat je kunt gaan hemelen.” Wat wij volgens de docent wel kunnen aannemen is dat de Romein heel anders over de legitimatie van geweld dacht. “De gladiatoren waren soms criminelen, maar vaak ook slaven of zelfs vrije Romeinen die voor de kick dan wel geld in de arena stonden. Geweld tegen hen werd als volkomen acceptabel gezien. Iets anders dat wij ons moeilijk kunnen voorstellen is dat de staat zich nauwelijks met de burger bemoeide. Had iemand iets van je gestolen, dan ging je zelf verhaal halen.” Bovenal was de Romein een praktisch en pragmatisch ingesteld mens weet Burmanje. “Als orakel laat ik mensen met een soort van dobbelstenen gooien en aan de hand van de uitslag voorspel ik hen de toekomst. Staat de uitkomst je niet aan? Dan gooi je gewoon nog een keer. Zo ging dat destijds ook.” Net zo flexibel ging men om met de goden. De Romeinen leenden van de Grieken Herakles die zij zelf Hercules noemden en onder de naam Hercules Magusanus weer uitleenden aan de Bataven. Ook hun handelsgeest getuigde van realisme met het principe dat beide partijen er wat aan moesten hebben.” Het leuke aan de situatie in Nederland was, zo zegt Schussler, dat die weer wezenlijk anders was dan elders. “Hier zijn bijvoorbeeld Romeinse helmen aangetroffen die nergens anders zijn gevonden. Nee de Italianen houdt dat niet bezig. Die hebben genoeg aan hun eigen erfgoed. Wat niet wegneemt dat het toch wel heel bijzonder is dat wij als groep worden uitgenodigd voor Italiaanse evenementen. Daar zijn er vele groepen als wij, maar kennelijk zijn we dermate authentiek dat men ons er bij willen hebben.” Voor meer over Pax Romana zie www.paxromana.nl.Leden van Pax Romana nuttigen een Romeinse maaltijd / Foto: Pedro Sluiter