Zwollenaar ontvangt prijs voor ontwikkeling natuurkoffer

ZWOLLE - Een ernstige ziekte maakte abrupt een einde aan het werkzame leven van Zwollenaar Jan Westera. Hij besloot zich te gaan storten op zijn passies, de natuur en de fotografie. Voor het IVN Natuur- en Milieueducatie ontwikkelde hij onder de titel 'Groen Voor Ouderen' natuurkoffers, waarmee hij ouderen in verzorgings- of verpleeghuizen weer in contact brengt met de natuur. Op 15 januari ontving hij van de VARA voor zijn initiatief de Vroege Vogels Ereprijs.

Het is 2001 als Westera ziek wordt en direct moet stoppen met werken. Vier jaar later begint hij de opleiding tot natuurgids bij de natuurorganisatie. "Voor mijn afstudeeropdracht zocht ik iets waar nog wat uit te halen viel. Zo kwam ik op verpleeghuizen. Ik ben mijn licht gaan opsteken bij Werkeren in Stadshagen. Daar vertelden de bewoners mij dat de enige natuur die ze zagen de meeuwen waren die alles onder schijten. Daarop ben ik ze eens wat over meeuwen gaan vertellen." Het was de aanzet tot de ontwikkeling van natuurkoffers, waarin Westera educatiemateriaal en veel foto's stopte. "Ik ben  met de vier seizoenen begonnen en daar zijn inmiddels acht onderwerpen bij gekomen, waaronder de uiterwaarden, de Waddeneilanden en de natuur in Drenthe. En ik ben nog bezig met een koffer over dieren." Daar voegt hij nog een boekje aan toe met verhalen, vragen, spreekwoorden en gezegden.

Eenzaamheid
De Zwolse IVN werkgroep van 'Groen voor Ouderen' bestaat uit zes personen en zij hebben elk een gedeelte van Zwolle onder hun hoede. In verpleeghuizen gaan ze daarmee met een groepje van zes à zeven mensen in gesprek. Westera: "Ook neem ik wel eens bollen mee en zorg ik ervoor dat mensen weer eens met hun handen in echte aarde komen. Zo gaan ze herinneringen ophalen en gaan ze elkaar verhalen vertellen. Uit onderzoeken blijkt dat de natuur een helende werking heeft. Bovendien helpen dit soort activiteiten tegen de eenzaamheid." In 2006 verschijnt er een artikel in het landelijk blad van activiteitenbegeleiders over de natuurkoffers. Het IVN besluit de natuurkoffers onder te brengen bij Natuur en Milieu Overijssel. "Dat werd al snel veel te gek", zegt Westera. "Zij konden de belangstelling niet aan. Toen heeft het landelijke IVN het opgepakt, voor de vier seizoenskoffers subsidie ontvangen en het landelijk uitgezet." De vraag naar meer en nieuwe koffers ontstond. Via het VARA-programma Vroege Vogels werden idee opgevraagd. De talrijke inzendingen werden op 15 januari aan Westera overhandigd, evenals de Ereprijs.

Reacties
"Ik had het niet verwacht", reageert hij bescheiden. "Mijn opzet was gewoon een aantal mensen blij te maken. Anderen zeggen dat ik het verdiend heb." Inmiddels zijn in Nederland 140 koffers in omloop. Verpleeghuizen kunnen ze veertien dagen lenen en de documentatie is zo gemaakt dat activiteitenbegeleiders en vrijwilligers er zelf mee aan de slag kunnen. Ook een dvd en korte natuurfilmpjes zijn aan de inhoud toegevoegd. As reactie op de Ereprijs heeft Westera honderden e-mails ontvangen. "Ik heb aanbiedingen van mensen die een dvd voor ons willen maken, opgezette vogels willen leveren en deze week geef ik een lezing bij een werkbezoek van het ministerie van landbouw in Voorschoten." Naast ouderen benadert Westera ook de groepen 7 en 8 van basisscholen voor zijn presentaties. "We brengen een bezoek aan een verzorgingshuis en wijzen dan twee kinderen aan per rolstoelgebruiker. Vervolgens gaan we naar buiten en verzamelen ze dingen uit de natuur. Na afloop gaan we die spullen in een kring bespreken. Dan komt er vaak veel los." Emoties en zelf oorlogstrauma's kunnen dan weer boven komen, is zijn ervaring. "Er is altijd een activiteitenbegeleider bij, want ik weet natuurlijk niet hoe ik het beste met dergelijke problematiek kan omgaan", zegt Westera, die het sociale aspect van zijn initiatieven veel belangrijker vindt dan het educatieve.

"Als ik dan in ziekenhuis de Weezenlanden loop en ik zie mensen met afasie of die een hersenbloeding hebben gehad, de duim naar me opsteken, dan weet ik dat ik goed zit. En ja, de ontwikkeling van de natuurkoffers is ook voor mezelf een genezingsproces. Ik ben geen man om achter de geraniums te zitten. Maar ik verbaas me nog iedere dag over het succes. Het is op zich zo'n simpel idee."