Overijssel relatief donkere provincie

REGIO - Uit satellietbeelden blijkt dat de hoeveelheid nachtelijk kunstlicht in de westerse landen jaarlijks toeneemt. De grenzen tussen dag en nacht vervagen steeds meer. Vergeleken met Gelderland, Zeeland en Zuid-Holland is Overijssel een relatief donkere provincie.

De Provincie Overijssel zegt de ambitie te hebben om de huidige donkere gebieden donker te houden en ze bij ontwikkelingen nog wat donkerder te maken. Astronomen en natuurbeschermingsorganisaties wijzen op de hinderlijke gevolgen voor de mens, de aantasting van de belevingswaarde van natuur en landschap en op de gevolgen voor planten en dieren.

Dit jaar is een peiling uitgevoerd onder inwoners van de gemeente Rijssen-Holten naar de beleving van duisternis. Daarin is onder andere gevraagd naar de mening over hoe donker het moet zijn in de woonomgeving en in het buitengebied. 73 procent van de inwoners van het buitengebied vindt dat hun woonomgeving 's nachts donker of zeer donker moet zijn. Van de inwoners van de bebouwde kommen van Rijssen en Holten is dit percentage circa 40 procent. Op de vraag hoe belangrijk 's nachts duisternis is buiten de bebouwde kom, zijn de meningen minder verdeeld. Van de inwoners van de bebouwde kommen vindt 58 procent (Rijssen) tot 65 procent (Holten) dit belangrijk of zeer belangrijk.

Bij een peiling onder inwoners van de Provincie Overijssel over verrommeling van het landschap, gaf 16 procent aan dat zij verlichting als storend element ervaren. Slecht onderhoud van openbaar groen vindt men overigens het meest storend (genoemd door 54 procent).

Als er geen directe verlichting in de buurt is, bepaalt de nachtelijke hemel de mate van duisternis. De hemel wordt opgelicht door omhoog stralend licht van een stad of kas vanuit een gebied met een straal van ongeveer 20 kilometer. Om de duisternis in kaart te brengen is tussen augustus 2007 en juli 2008 op bijna tweehonderd locaties in Overijssel de helderheid van de hemel gemeten.

Vergeleken met Gelderland, Zeeland en Zuid-Holland is Overijssel een relatief donkere provincie. De verlichting is geconcentreerd in de steden en in het kasgebied in de Koekoekspolder. De grote steden in Twente hebben de grootste concentratie van licht in de provincie. Het noordelijke deel van de provincie van Oldenzaal tot Staphorst langs de grens met Duitsland en Drenthe, is het donkerst. Het Springendal behoort tot de donkerste gebieden van Nederland, zoals die tot nu toe gemeten zijn. Het verschil tussen de situatie binnen en buiten de woonkernen is kleiner dan in de provincies Zeeland en Gelderland. Waarschijnlijk komt dit door de relatief uitgebreide openbare verlichting in grote delen van de provincie.

Kassen, wegverlichting en bedrijventerreinen belangrijkste lichtbronnen
Assimilatiebelichting in kassen is bedoeld om de opbrengst te vergroten of om de bloei te vervroegen. De kassen bij Kampen zijn `s nachts goed zichtbaar. Zeker gezien vanuit het noorden omdat daar over een relatief donker gebied met weinig verlichting en bebouwing gekeken wordt. Waarschijnlijk is de hoeveelheid verlichting sinds de metingen wel afgenomen, omdat er telers overgestapt zijn op andere gewassen. Het effect daarvan is nog niet verwerkt in de duisterniskaart. De kassen bij Luttelgeest (Flevoland) zijn vanaf de dijk tussen Kuinre en Kampen de hele nacht als sterke pluimen aan de horizon te zien.

Naar schatting zijn er in Overijssel 240.000 lichtmasten langs wegen. 95 procent daarvan is in beheer van gemeenten. Er zijn grote verschillen hoe gemeenten het buitengebied verlichten. Dit is opvallender dan in andere delen van Nederland. Sommige gemeenten verlichten veel wegen elke 120 meter. Enkele gemeenten doen dit op alle kruisingen en bochten. Er zijn ook gemeenten die nauwelijks verlichting hebben in het buitengebied.

Ook bij de verlichting van bedrijventerreinen zijn onderling sterke verschillen. Het ene terrein wordt nauwelijks verlicht, terwijl het andere terrein juist veel verlicht wordt inclusief het gebouw.

Bij sterrenwachten worden sterren en andere hemellichamen bekeken en bestudeerd. In Overijssel zijn vier sterrenwachten aanwezig. Cosmos sterrenwacht in Lattrop licht het meest gunstig. Doordat het in het donkerste gebied van Overijssel ligt zijn hier ongeveer 2.000 sterren te zien. Ook de melkweg is hier nog goed waar te nemen. Het minst gunstig ligt de sterrenwacht in Enschede, hier zijn ongeveer 250 sterren te zien.