Stadsgids wil aartsengel Michaël laten landen in bewustzijn Zwollenaren

ZWOLLE – Aartsengel Michaël is de beschermer van Zwolle. In de middeleeuwen kon iedere Blauwvinger je dat vertellen, maar anno 2018 lijkt hij uit het collectief bewustzijn te zijn verdwenen. Jammer vindt stadsgids Bert Dijkink. Want van Michaël resteren volgens Dijkink genoeg sporen en ‘prachtige verhalen’ voor bijvoorbeeld een interessante stadswandeling.

De bewering van historicus en schrijver professor Piet Leupen dat Zwolle vermoedelijk de stad is met de oudste Sint Michaëlscultus is volgens Dijkink bovendien een goed vertrekpunt voor nader onderzoek. Dijkink benadrukt dat hij zeker niet een pleidooi houdt voor welke soort van heiligenverering dan ook. Het gaat hem om Sint Michaël als figuur in de Zwolse geschiedenis. De aartsengel, zoals we hem uit de Bijbel kennen, is een vechtersbaas. Als een van de belangrijkste dienaren van God bindt hij de strijd aan met de duivel, gesymboliseerd als de draak, die hij zal verslaan. In de middeleeuwen stond hij ook te boek als begeleider van zielen na de dood en was hij de beschermer van tal van ambachten, zoals kooplui. Dijkink: “Michaël bood tevens bescherming tegen de bliksem. Om die reden zijn het de hoger liggende kerken die hem als schutspatroon benoemden. De combinatie van een verhoging in het landschap en een plek waar voor kooplieden belangrijke waterwegen samenvloeien waren de criteria om een Michaëlsstad te mogen heten.” En die combinatie kom je, zeker in Nederland, op niet veel plekken tegen. In Zwolle dus wel met de Grote- of Sint Michaëlskerk in het midden. Een kerk die wat Dijkink betreft een prominente rol zou kunnen spelen als het gaat om het houden van activiteiten in relatie tot Michaël.

Andere Michaëlssteden zijn onder meer Thorn, Oudewater en Harlingen. Het beroemdste internationale voorbeeld is waarschijnlijk wel de magnifieke abdijkerk Mont Saint Michel voor de kust van Normandië op de grens met Bretagne. De status van Michaëlsstad moest volgens Dijkink door een bisschop, in het geval Zwolle die van Utrecht, worden toegekend. Dijkink: “Overigens is Michaëlsstad zoals ik het kortweg noem niet een juiste benaming. Beter is om te spreken van een stad met een Michaëlscultus.” In Zwolle komen we Michaël nog op verschillende plekken tegen. In en op de Grote Kerk en in de basiliek. Maar ook in de Sassenpoort. “Daar is de engel afgebeeld op een grote sluitsteen die hoog genoeg is ingemetseld om destijds de dans te ontspringen bij de beeldenstorm.” Dijkink zou het mooi vinden als in de watertrap bij het Rodetorenplein een beeld zou komen van een draak. Het plan bestaat al een tijdje en tevens is er een kunstenaar die het heel goed zou kunnen maken, verzekert Dijkink. “Michaël zelf zou op een andere plek kunnen komen, misschien wel aan de andere kant van het water.”

Aanjager

Dijkink denkt verder dat Michaël in een modern jasje een aanjager kan zijn voor bepaalde activiteiten. “Je kunt denken aan uitwisselingen tussen Michaëlssteden, maar ook aan markten of congressen met thema’s die raken aan de historische persoon Michaël”, zegt de stadsgids om met een voorbeeld te besluiten. “Michaël is tevens iemand die het recht ter hand neemt. Themabijeenkomsten over rechtsspraak vallen prima bij hem onder te brengen. Van de andere kant moet je het ook weer niet groter maken dan het is. Waar het mij om gaat is dat Sint Michaël bij Zwolle hoort en dat we daar meer mee kunnen dan we nu doen.”