Dieze Oost gaat voor nieuwe aanpak voor mensen met psychiatrische problemen en hun buren
· leestijd 4 minuten Algemeen(door Els Rademaker-Vos)
DIEZERPOORT - In de wijk Diezerpoort zijn er de laatste tijd incidenten geweest met verwarde personen. Deze mensen moeten langer thuis wonen volgens nieuwe wetten. In de meeste gevallen gaat het om mensen met een ernstige psychiatrische achtergrond (EPA).
Voor de omgeving is dit wel even schrikken, want je voelt je als omstander op het moment dat het mis gaat niet bij machte om te helpen of in te grijpen. Vaak wordt de politie gebeld. Die komt dan ook direct maar die kan ook niet veel doen. Behalve als de persoon een gevaar is voor zichzelf of voor de omgeving. Er zijn in de meeste gevallen hulpverleners bij betrokken. Maar die zijn vaak onzichtbaar voor de buren en de buurt. Het enige waar zij zich mee bemoeien, is met hun patiënt. Ze komen één misschien twee keer per week langs en daar blijft het bij. Ook psychiaters werken vanuit hun kantoor en heel zelden zien ze de mensen thuis.
Bezorgd
Intussen zijn de buren bezorgd over hun kwetsbare buur. Maar zij zijn wel vaak de eerste die gedragsveranderingen opmerken en dit willen melden omdat dit vaak voortekenen zijn dat het uit de hand gaat lopen. Overlast kan bestaan uit het omdraaien van het dag- en het nachtritme, vervuiling, intimidatie en andere overlastverschijnselen. Dat geeft stress bij buren en zet het onderlinge leefklimaat onder druk met alle gevolgen van dien. “Er moeten oplossingen komen en de wereld van de professionele hulpverlening speelt hierbij een belangrijke rol. Maar op dit moment werkt die niet vanuit nabijheid. Zij is patiënt/cliënt gericht en voor de buren is die hulpverlening anoniem. Daarin moet echt verandering komen omdat de verwachting is dat er meer mensen die zorg nodig hebben in de wijk komen wonen”, aldus wijkopbouwwerker Harold van den Berg van Travers Welzijn.
Congregatie
In de jaren tachtig en daarna werkte er een groep mensen in Dieze Oost uit diezelfde houding namelijk vanuit Erbarmen en Nabijheid voor deze kwetsbare mensen. Een van hen was zuster Veronica de Boer, lid van de Congregatie van Zusters van Liefde van Tilburg. Deze congregatie had destijds een klooster op het Gasthuisplein, waar later jarenlang bioscoop De Kroon was gevestigd. Sinds 2014 is Veronica weer naar het moederhuis in Tilburg teruggekeerd en daar hebben Harold van den Berg en Els Rademaker-Vos, journalist van wijkkrant de Diezerpoorter, haar opgezocht. Zij wilden horen wat zij kon vertellen over wat zij daar in Dieze Oost had gedaan voor de bewoners met een GGZ achtergrond.
Huiskamer
Veronica (inmiddels 88 jaar) vertelde dat er in de jaren tachtig in Dieze Oost een huiskamer is geweest voor mensen die ontslagen waren uit een psychiatrisch ziekenhuis. Dat was een initiatief van Stichting Uitweg. Die huiskamer was aan de Pieter Steynstraat. Elke ochtend om half negen kwamen hier de mensen om koffie te drinken en een sigaret te roken. Maar ook om te praten over hun problemen. “Dat was behoorlijk vroeg”, constateert Veronica: “Maar dat was met opzet. De mensen moeten niet de hele dag in bed blijven liggen. Actief worden, dat is belangrijk. En ook dat praten. Een luisterend oor. Dat hebben mensen nodig. En ook: naast mensen staan. Die nabijheid: dat heeft mensen soms behoed voor bijvoorbeeld zelfmoord. Dat je weet: ik mag er zijn. Ik ben niet waardeloos.” Veronica vond het heel indringend om zo met mensen om te gaan. “En je moest geduld hebben: ja geduld.” De huiskamer is later, toen Veronica was gestopt, voortgezet door andere vrijwilligers. Begin deze eeuw is Stichting Uitweg gefuseerd met Focus die in Dieze Oost een vestiging heeft. De gemeenteraad vond het beter dat de subsidie die ook aan Uitweg werd gegeven nu in één hand kwam. En dat was Focus; die zet zich in voor GGZ bewoners uit de stad.
Geluidsoverlast
Hoe gaat het nu? Zien we de problemen waar mensen voor staan? En hoe staat het met de nabijheid van ons met deze medemens? De nieuwe wet schrijft voor dat mensen langer thuis blijven wonen. “En dat valt niet mee, zoals hierboven al is beschreven”, aldus Van den Berg “De patiënten zonderen zich af. Er is geluidsoverlast, huizen worden slecht schoongehouden. De nieuwe wet hoopte op participatie: deelnemen aan de maatschappij. Maar het tegenovergesteld is gebeurd. De druk op familie, mantelzorgers en buren wordt steeds groter.”
Rapport
Ook de woningcorporaties hebben landelijk geconstateerd dat de problemen in de wijken groter worden en dat daardoor de leefbaarheid wordt aangetast. Daarover hebben zij een rapport geschreven om te waarschuwen. En in de oplossing van deze problemen willen zij een rol spelen. Op dit moment is er een initiatief vanuit de gemeente Zwolle die een proef wil starten waarin er aandacht is voor bewoners met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). De inzet richt zich op deelname van deze groep in de maatschappij (participatie). Maar vanuit het wijkwerk wordt er ook aandacht gevraagd voor de buren, de buurt en de familie: dus alle betrokkenen. Van den Berg: “Hulpverleners moeten in het gebied zijn waar de problemen spelen. Zij moeten vanuit een vaste en herkenbare plek in de buurt werken zodat zij zichtbaar zijn voor alle betrokkenen en waar ze welkom zijn en een luisterend oor vinden. Zo kun je al gauw constateren waar de problemen zich gaan voordoen, waar ingegrepen kan worden en staan buren, familie, mantelzorgers niet machteloos. Want ook zij worden gehoord. Dus een plek waar men samenkomt en werkt vanuit erbarmen en nabijheid.”
Terugtrekken
Op initiatief van de gemeente Zwolle zijn op dit moment een aantal organisaties, waaronder Dimence, Zilveren Kruis, Focus, EPA taskforce Zwolle, Sociaal wijkteam, woningcorporaties en Travers met elkaar in gesprek om deze nieuwe aanpak voor elkaar te krijgen. “Voorwaarde is wel dat deze aanpak langdurig wordt ingezet”, aldus Van den Berg. “Want deze problemen zijn niet tijdelijk. En dat is wat ook al in een ander onderzoek is opgemerkt: de overheid ziet een probleem, wil dit oplossen maar stelt weinig geld ter beschikking. De nieuwe aanpak zal een waardevolle combinatie moeten worden waarbij rekening wordt gehouden met de zorgvrager, professionals, familie, mantelzorgers, ervaringsdeskundige, vrijwilligers en de buren. Dit betekent niet dat de professional zich op den duur kan terugtrekken maar zijn verantwoordelijkheid moet blijven nemen.”
