‘Zwolse’ tram die te laat kwam, arriveert in het Oude Stadhuis van Hasselt

HASSELT - De exploitatie voor de stoomtramlijn Zwolle - Blokzijl viel moeilijk rond te krijgen. En toen de oerdegelijke maar loodzware tram van de Duitse constructeur Hanomag er eindelijk kwam, lag die bij wijze van spreken vaker op zijn kant dan dat die reed. Reden? Een zachte ondergrond. Nee, toen honderd jaar geleden dit traject werd opgeleverd – aanvankelijk beoogde men de lijn door te trekken naar Stavoren, maar de animo in Friesland viel tegen – waren de ingrediënten voor een succesverhaal soms ver te zoeken. Tegelijkertijd heeft de lijn zeker een rol gespeeld in de ontsluiting van het gebied en kleven er tal van leuke en interessante verhalen aan. De sfeer van toen is gevat in de expositie ‘Retourtje Hasselt’, tot eind augustus te bewonderen in het Oude Stadhuis. Wethouder Gerrit Knol van Zwartewaterland zei tijdens de opening vrijdagmiddag blij te zijn dat dit stukje bijzondere geschiedenis wordt ‘ontrukt aan de vergetelheid’. “Als je met jonge mensen praat over de stoomtramlijn door Hasselt dan vragen ze zich af waar je het over hebt”, sprak Knol, doelend op het feit dat de lijn slechts twintig jaar dienst deed. Veel ouderen kennen de verhalen nog wel, weet voorzitter Henk Dekker van de Historische Vereniging Hasselt, als conservator betrokken bij dit project. Sommige van die verhalen hebben een hoog ‘Swiebertje-gehalte’. Dekker: “Zo moest de trammachinist eens wachten op een boer die melkbussen vervoerde met paard en wagen. Die weigerde aan de kant te gaan bij de brug waarover een enkelbaans spoor liep. De veldwachter moest er aan te pas komen en heeft zelfs medestanders die sympathiseerden met de boer geverbaliseerd.” Dekker kan er smakelijk om lachen. Oproer in Hasselt. De tram stuitte wel vaker op wat verzet. Als die door Hasselt kwam gereden en even stilstond zorgde de stoom soms voor overlast. Er werd geklaagd over ‘smook’ in de huizen. Van meer serieuze aard is dat de stoomtramlijn er eigenlijk te laat kwam. Elders in het land waren eerder trajecten gerealiseerd en nog weer later begonnen andere vormen van vervoer zoals bus en auto aan hun opmars. De reden van de late komst van de tram is volgens Dekker gelegen in het feit dat de regio relatief arm was. Dat de tram uit Duitsland te zwaar bleek, was gewoon te wijten aan een fout. Zoiets valt uit te rekenen, aldus Dekker. De conservator is erg blij met de expositie. Hij verbaast zich er nog een beetje over dat het Historisch Centrum Overijssel(HCO) - die zeer bereidwillig heeft meegewerkt aan de tentoonstelling, daar niet van - zelf nog geen expo heeft ingericht over dit onderwerp. “Vanuit Zwolle liepen weliswaar veel meer lijnen, maar voor die stad had deze lijn eveneens een functie en dat geldt zeker ook voor de regio.” De tentoonstelling met foto’s, veel beeldmateriaal, een bankje uit de tram en een dommekracht om maar wat voorbeelden te noemen, gaat over stoomtramlijn Zwolle – Blokzijl alsook een stukje geschiedenis over het fenomeen tram. De nadruk ligt zoals de naam al doet vermoeden echter op station Hasselt. “We hebben zoveel mogelijk geprobeerd om de sfeer van toen na te bootsen. Het lastige is dat er vrijwel geen overblijfselen meer zijn van de stations langs de tramstoomlijn.” Grappig genoeg kreeg Dekker juist in de weken en dagen voorafgaande aan de opening nog veel materiaal (met name ook foto’s en verhalen) binnen zodat er nog weer van alles moest worden aangepast. “Dit is een heel interessante en beeldende tentoonstelling geworden denk ik. Met dank aan al die mensen en instellingen die hebben meegewerkt.” Dekker bedankte ze in een korte openingsspeech. Waaronder dus het HCO, maar bijvoorbeeld ook het Smalspoor Museum Valkenburg, de NVBS, de Historische Vereniging Zwartsluis en Cultuur Historisch Centrum Vollenhove. Foto: Wethouder Gerrit Knol blaast als een volleerd conducteur op een origineel fluitje. De expositie is geopend