Op de markt is je gulden een daalder waard
Voor de invoering van de Euro werden de Nederlandse markten gepromoot met de slogan: 'Op de markt is je gulden een daalder waard'. Of dat waar is weten we niet, maar een daalder stond voor 1,50 gulden.
De muntnaam daalder is in diverse variaties internationaal wijd verbreid, met als bekendste de dollar, die in de Verenigde Staten en diverse andere landen als nationale munteenheid dient. De oorsprong van de naam ligt volgens de website van het Meertens Instituut in de Tsjechische plaats Joachimsthal in Bohemen (nu Jáchymov).
Hier werd in het begin van de 16de eeuw een rijke zilvermijn ontdekt. Dit zilver werd onder verschillende namen gemunt, met als bekendste de Joachimsthaler (munt uit het Joachimsdal). Dit werd al snel verkort tot Thaler, in het Nederlands daler. In de spreektaal ontwikkelde dit woord zich tot daalder. De oudste daalders waren zware zilveren munten van goede kwaliteit.
Onder de regering van Karel van Habsburg (1516-1565), de latere Keizer Karel V, kwam natuurlijk zijn devies op de daalder te staan: de twee zuilen van Hercules (de straat van Gibraltar) en daar om heen een banderol met de tekst 'plus ultra', steeds verder. Daarmee bedoelde Karel dat zijn rijk niet ophield in Spanje, maar zich uitstrekte over de oceaan tot in het pas ontdekte Amerika.
De munt werd nog lang na de regering van Karel gebruikt en is met de Nederlandse immigranten in Noord Amerika terecht gekomen. Daalder werd vervormd tot daaler en dat werd dollar, sinds 1792 de officiële munt van de Verenigde Staten.
De twee zuilen en die banderol van Karel werden gestileerd tot een S met twee strepen er door en dat werd het dollarteken. De daalder bleef in Nederland in omloop tot 1847. Vanaf dat moment was de daalder geen fysieke munt meer, maar nog wel een rekenmunt.
In de collectie van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis (VORG) vinden we miniatuurportretten op twee zilveren daalders uit respectievelijk 1570 en 1575. Op de beeldzijden zien we miniatuurportretten van een man en een vrouw, mogelijk August Valckenier en L Willems, die huwden in 1656 .De daalders zijn achter glas in een houten lijstje bevestigd. De lijst is bekleed met velours.
Girbe Buist
Buistbelevingsprojecten.nl