Sabotage
Sabotage is een opzettelijke actie om de positie van een vijand te verzwakken Door middel van verstoring of vernietiging wordt getracht de bestaande orde schade toe te brengen.
Er bestaan verschillende lezingen over de herkomst van het woord sabotage. In het woord zit in elk geval het Franse woord sabot (klomp). Volgens de bekendste lezing komt het woord sabotage uit 1886. Vlaamse arbeiders in Luik zouden tijdens een staking productiemachines hebben stilgelegd door een klomp tussen de raderen van de machine te steken. De arbeiders deden dit omdat zij bang waren hun baan te verliezen.
Volgens de website Historiek was de klomp al voor 1886 in gebruik om machines te stoppen. Niet om te saboteren, maar als middel om de machines tot stilstand te brengen bij noodgevallen. De klompen in de fabrieken waren veel groter en zwaarder dan de klompen, die wij nu kennen, dus was het een koud kunstje om de kwetsbare gietijzeren machines te stoppen. Deze techniek bleek later goed bruikbaar om fabrieksmachines te saboteren.
In opdracht van de Belgische regering herstelde generaal Van der Smissen de orde in Luik. Hij gaf de burgerwacht het bevel het vuur te openen op de stakers, waarbij 24 doden vielen.
Volgens een andere lezing is het woord sabotage ontstaan tijdens een grote staking in 1905. Bij deze staking ontdeden Belgische spoorwegarbeiders de spoorwegrails van hun koppelplaten, de zogenaamde schoenen (sabots in het Frans). Het woord sabotage zou toen een begrip zijn geworden, dat zich in alle bekende talen verspreidde.
De Collectie Overijssel beheert een schilderij van Hendrik Boer met als titel ‘Mijn klompen’. Op een stenen vloer staan een paar houten klompen. Voor deze klompen liggen een bijl en een baksteen. De kunstschilder Hendrik Boer is in 1886 geboren in Giethoorn en stierf in 1968 te Meppel. Op naturalistische wijze schilderde hij stillevens, landschappen, bloemstukken en kinderportretten.
Aan het einde van zijn leven begon hij zich af te vragen of zijn oeuvre, waarvoor hij geen passende bestemming kon bedenken, maar niet het beste verbrand kon worden. Door bemoeienis van buiten werd dit plan echter verijdeld en kon een deel van zijn werk door plaatsing in het toenmalige Provinciaal Overijssel Museum in Zwolle worden behouden.
Girbe Buist, buistg@ziggo.nl