Blauw bloed hebben
De uitdrukking blauw bloed hebben betekent 'van adel zijn'. Volgens het Genootschap Onze Taal is deze uitdrukking terug te voeren op de Middeleeuwse Spaanse aristocratie.
Tijdens de Moorse overheersing (800-1500) werden er veel gemende huwelijken gesloten, waardoor er veel kinderen met een donkere huid geboren werden.
De weinige (aristocratische) families, die hun blanke huid konden bewaren waren erg trots op het 'blauwe bloed', dat bij hen zichtbaar was(bijvoorbeeld in de aderen bij de polsen). Dit gaf immers aan dat hun bloed niet vermengd was met andere bevolkingsgroepen.Het is dus mogelijk dat “blauw bloed” van ongemengde afkomst betekende en pas later specifiek op de adel betrekking heeft gekregen.
Niet gebruind door de zon
De Engelse online-encyclopedie Wikipedia meldt dat blauw bloed in heel Noord Europa werd gebruikt om mensen uit de hogere klassen mee aan te duiden. Doordat zij buiten werkten, werd hun huid niet gebruind door de zon en bleef de blauwachtige kleur van hun aderen duidelijk zichtbaar door de huid heen.
Dezelfde online-encyclopedie geeft ook nog een alternatieve verklaring. Volgens deze verklaring zou de rijke adel vaak hebben geleden aan de ziekte argyrie (zilververgiftiging), die een blauwgrijze huidveroorzaakt. De rijken zouden deze aandoening oplopen doordat zij zilver binnen kregen via hun zilveren bestek en borden. Dit is echter onwaarschijnlijk, omdat maar weinig adelsborsten zilveren tafelgerei hadden.
Georg Schenck
De Overijsselse stadhouder en edelman Georg Schenck van Toutenburg (1480-1540) had zeker blauw bloed. Hij bouwde het kasteel in Vollenhove, waar hij benoemd was als schout. In 1531 werd hij toegelaten tot de Orde van het Gulden Vlies. Dat is een exclusieve ridderorde, die nog altijd bestaat en is ingesteld door Filips de Goede, hertog van Bourgondië.
De Collectie Overijssel bewaart nog een fraai portret van hem. Op dit portret draagt hij over zijn harnas een ketting met een ram, het ordeteken van het Gulden Vlies. In zijn rechterhand draagt Georg een stadhoudersbaton en zijn linkerhand rust op zijn helm.Het portret wordt toegeschreven aan de Kamper schilder Ernst Mahler, die werkzaam was tussen 1528 en 1558.Georg stierf in 1540 als gevolg van een schotwond, die hij opliep tijdens een gevecht bij Genemuiden.
Girbe Buist
Buistg@ziggo.nl