Dat gaat hem boven de pet
Deze uitdrukking betekent dat iemand er niets van begrijpt. Vermoedelijk wordt de pet op iemands hoofd hier vereenzelvigd met de hersens in iemands hoofd, omdat ze zo in elkaars onmiddellijke nabijheid vertoeven. In elk geval gaat het boven het bevattingsvermogen van de hersens.
De pet werd vroeger veel als hoofddeksel gedragen. Tot circa 1920 zag men veel hoge zijden petten. De meeste petten russen 1910-1940 waren laag en werden platte petten genoemd vaak met een glimmende klep. Men hield de pet praktisch altijd op met bruiloften en tijdens het eten. Alleen bij het gebed, voor en na het eten, en als de pastoor of dominee op bezoek kwam, zette men de pet uit eerbied af.
Als je ergens met de pet naar gooit, doe je niet erg je best. Waar komt de pet in deze uitdrukking vandaan? Het Groot uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) heeft wel een aardige mogelijke verklaring. Dit woordenboek wijst namelijk op een oud jongensspel.
Met hun pet probeerden jongens vroeger wel eens vlinders te vangen door er met hun pet naar te gooien. Dat was echter nogal lastig, waardoor men het hoofddeksel vaak maar halfslachtig richting een fladderende vlinder wierp. 'Met de pet ernaar gooien' kwam zo mogelijk bekend te staan als 'iets maar met halve inspanning verrichten'. Want wilde men echt een vlinder vangen, dan kan men natuurlijk beter in de benen springen en bijvoorbeeld met een vlindernet achter de insecten aangaan.
Als je tenslotte iets onder de pet houdt dan verzwijg je iets of houd je belangrijke informatie achter. Deze uitdrukking dook in de jaren negentig van de vorige eeuw veelvuldig in de pers op na de Bijlmerramp, waarbij een El Al vliegruig met een naar achteraf bleek gevaarlijke lading op een flatgebouw in de Bijlmer neerstortte.
El Al had dit meteen na de ramp aan de verkeersleiding in Amsterdam laten weten. Maar de Israëli’s hadden er ook op aangedrongen hierover geen mededelingen naar buiten te doen.
De verkeersleiding had dat toegezegd. Een en ander bleek uit bandopnames van telefoongesprekken, die pas jaren later boven water zijn gekomen. Er werd letterlijk gezegd: 'dat zullen ze van ons niet horen, die informatie moeten we onder de pet houden'.
Girbe Buist
www. buistbelevingsprojecten.nl