Aartsengel Michael beschermt Zwolle

De naam Michael betekent ‘Wie is als God’. Michael is de oudste aartsengel die voorkomt in verschillende religies. Hij is de engel die het dichtst bij God staat. Als beschermengel is hij ook de bestrijder van de draak of het kwaad. In latere tijden wordt hij gezien als de begeleider van de zielen die gestorven zijn op hun weg naar de hemel.

In een oorkonde die op 7 december 1040 zou zijn opgemaakt, wordt Zwolle voor het eerst genoemd. Bisschop Bernold zou op deze datum de kerk van Zwolle, de voorloper van de huidige Grote- of St. Michaelkerk aan het kapittel (bestuurscollege) van Lebuïnus in Deventer hebben gegeven. Dit houten kerkje was gewijd aan de aartsengel Michael. Zwolle hoort daarmee tot de oudste Nederlandse parochies met deze schutspatroon. In Zwolle zijn veel oude en nieuwe afbeeldingen te vinden die aan de beschermer van onze stad herinneren. Nog steeds heeft de kerk, nu Academiehuis Grote Kerk Zwolle, een middenschip dat de naam van St. Michael draagt en ook in een koorraam vinden we de afbeelding van Michael terug. Verder herinnert een kleine klok in de kerk aan Michael. Aan de Grote Markt op de torenspits van het noorderportaal waakt St. Michael al eeuwen over de stad. Op een tekening van Abraham van Beerstraten uit 1663 staat de aartsengel al op de torenspits getekend.

Ook buiten de Grote Kerk of St. Michaelskerk is onze schutspatroon te vinden. Sinds 2010 staat een grote glazen engel op het Grote Kerkplein. Het is een kunstwerk van de Rotterdammer Herman Lamers. Michael is ook te zien op de sluitsteen van het gewelf in de doorgang van de uit 1409 daterende Sassenpoort. De steen is opmerkelijk gaaf bewaard gebleven, inclusief de metalen lans waarmee Michael de draak doorboort. Ook op een glas-in-lood raam in een van de ramen in de buitengevels van de Sassenpoort staat St. Michael afgebeeld. In de Broerenkerk, nu Waanders In de Broeren, komen we op een gewelfschildering de afbeelding van Michael weer tegen. Ook in de O.L.V. Basiliek is de aartsengel op verschillende plekken te bewonderen. In het voorportaal van de toren de Peperbus hangt boven de glazen deuren die toegang geven tot de basiliek een bronzen beeld dat Michael voorstelt. Het beeld komt oorspronkelijk uit de voormalige Michaelskerk aan de Roggenstraat. Uit het kerkzilver van deze 19^de-eeuwse kerk is een zilveren Michael bewaard gebleven en boven de nooddeur in het schip van de O.L.V. basiliek is een beeld met zijn afbeelding aangebracht. Deze Michael stond eens op de in 1828 gesloopte Buiten Diezerpoort.

Ook de bestuurders van onze stad hebben Michael in hun armen gesloten. Op de zilverkast in de hal van het stadhuis is St. Michael afgebeeld. Naast de Sassenpoort herinnert een gevelsteen aan het verkregen stadsrecht van 1230. Daar staat St. Michael afgebeeld. De stadspatroon spreidt zijn vleugels over de burgers van de stad uit en in zijn handen draagt hij het Zwolse stadswapen.

Tekst: afdeling Erfgoed gemeente Zwolle

Afbeeldingen:

Afb. 1: Uitsnede tekening van Abraham van Beerstraten

Afb. 2: Sluitsteen met Michael in de Sassenpoort (foto: Dirk J. de Vries).

Afb. 3: ).

Afb. 4: Detail van houtsnijwerk zilverkast: St Michael (Foto: Hans Westerink).