Overijsselse erfgoedsector leunt in belangrijke mate op vrijwilligers

ZWOLLE - Nieuw onderzoek levert belangrijke én nieuwe informatie op over de samenstelling, betrokkenheid en impact van erfgoedvrijwilligers in Overijssel. Het onderzoek vond in 2023 plaats in opdracht van Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen (OPEN) en is uitgevoerd door het PON & Telos en Puyrhulla Research Consultants in samenwerking met provinciale erfgoedorganisaties.

Erfgoedplatform Overijssel, onderdeel van de Overijsselacademie, coördineerde het deelonderzoek voor Overijssel. Het vragenlijstonderzoek is onder meer dan 250 Overijsselse erfgoedorganisaties verspreid.

Overijsselse erfgoedvrijwilligers in beeld

Uit het onderzoek komt naar voren dat 9.500 erfgoedvrijwilligers in Overijssel actief zijn, die per week meer dan 17.000 uur belangeloos inzetten. Naar verwachting is dit de ondergrens en liggen die aantallen in de praktijk nog hoger. Opvallend is dat 95 procent van de erfgoed vrijwilligers zich inzet voor lokale initiatieven en dat daarvan driekwart meer dan 10 jaar betrokken is bij een organisatie.

Erfgoedcoach Marjanne Romkes-Foppen: “Dit zegt niet alleen iets over de sterke binding die de vrijwilligers voelen met de initiatieven waar zij zich voor inzetten, zij zijn dé experts op het gebied van lokale en regionale verhalen en bronnen.” 

Maar liefst driekwart van de Overijsselse erfgoedinitiatieven draait puur en alleen op vrijwilligers. Ook ligt de verhouding van het aantal vrijwilligers ten opzichte van betaalde krachten in Overijssel relatief hoog in vergelijking met andere provincies. Marjanne Romkes-Foppen: “Dit bevestigt het beeld dat de vele actieve Overijsselse erfgoedvrijwilligers een cruciale rol spelen bij het beheer, behoud en het uitdragen van ons provinciale erfgoed: van de historie, tradities, feesten, en taal tot historische collecties, gebouwen en landgoederen. Erfgoedvrijwilligers zijn de pilaren waar het Overijssels erfgoed op leunt.”

Een andere belangrijke uitkomst is dat meer dan de helft van de erfgoedinitiatieven zich met zowel materieel als immaterieel erfgoed bezighoudt. En dat de sector vergrijst: slechts 5 procent van de vrijwilligers is jonger dan 44 jaar. Hier ligt een belangrijke zorg voor de toekomst.

Ondersteuningsbehoefte

In het onderzoek is ook uitgebreid stil gestaan bij de behoeften onder Overijsselse erfgoedvrijwilligers. Die ligt vooral op het gebied van hulp bij het vinden en aanvragen van subsidies, het werven van nieuwe vrijwilligers en het bereiken van nieuwe doelgroepen. 

Erfgoedcoach Marjanne concludeert : “Het onderzoek bevestigt voor ons hoe belangrijk het is om Overijsselse erfgoedvrijwilligers als dragers van onze erfgoedsector blijvend teondersteunen en adviseren. Dit doen we nu al bij het Erfgoedplatform Overijssel door het aanbieden van nieuws, bijeenkomsten en kennis via ons online platform www.erfgoedplatformoverijssel.nl. Ook geven we een podium aan verhalen van erfgoedvrijwilligers en (streekgebonden) erfgoedverhalen. We zijn blij dat het grootste deel van de Overijsselse erfgoedorganisaties al bekend is met ons en onze activiteiten. Met de uitkomsten van het onderzoek in de hand kunnen proberen we het aanbod vanuit het Erfgoedplatform Overijssel de komende tijd nog beter af te stemmen op de levende behoeften in het veld.”