De luisteraar leert in Hohe Messe de ongrijpbare Bach beetje beter kennen
· leestijd 2 minuten Algemeen
BINNENSTAD – Bij zijn weten is het op 11 november voor het eerst dat de Hohe Messe van Johann Sebastian Bach wordt uitgevoerd in de Grote Kerk van Zwolle. En Wolfried Kaper kan het weten. De dirigent, componist en musicus loopt al een tijdje mee. Lang genoeg ook om Bach een beetje te begrijpen. Al blijft het grote genie ons ontglippen met de virtuositeit die hem zo eigen is.
De bekende Hongaarse componist Franz Liszt noemde de Hohe Messe de Mont Blanc van de muziek. Een vergelijking die Kaper op zijn beurt graag aanhaalt als metafoor om recht te doen aan de talloze vergezichten van ‘Bachs meesterwerk’. Mooier dan dit wordt het volgens hem niet. Dat moet ook celliste Corien Kok hebben gedacht toen ze Kaper benaderde met het idee voor een speciale uitvoering van de Hohe Messe. Het orkest Musica Michaelis waar ze in speelt, vormt straks een twee-eenheid met Arise uit Kampen. Dit Kamper koor heeft meer werken van Bach uitgevoerd. De Hohe Messe is volgens koorlid en pr-vrouw Ria Weerdmeester niettemin ‘een absoluut hoogtepunt’. Pratend over het werk raken Kaper, Kok en Weerdmeester al in vervoering. “Het kost je twee uur van je leven, maar dan hoor je wel het meesterwerk van ’s werelds grootste componist”, is Kaper stellig. “Door de eeuwen heen zijn musici, onder wie in onze tijd ook popmuzikanten, er door geïnspireerd.”
Waar Bach volgens Kaper ongeëvenaard in is, is dat de tekst in optima forma wordt gedragen door de muziek. Om dat in al zijn finesses aan te voelen, moet je iets van de man begrijpen. Hij wordt, in de ogen van Kaper ten onrechte, door velen gezien als een protestantse componist. “Bach was een Lutheraan en Luther was weliswaar een kerkhervormer, maar ook een monnik. Geworteld in de wereld van de Gregoriaanse muziek”, benadrukt Kaper. Het Gregoriaans heeft evenzo Bach gevormd en dat negeren is in feite een muzikale amputatie. Kaper hoort nog wel eens interpretaties van de meestercomponist die op zich best goed zijn maar waarvan hij zegt: ‘Zo zou ik het niet doen’.
Op veel plekken waar Bach zijn voetstappen zette, is Kaper geweest. Dat is het mooie van het leven in de 21e eeuw waarin tijd en ruimte veel minder een beperking zijn dan drie eeuwen geleden. Het voorrecht van de mensen toen was dan weer wel dat zij Bach in levende lijve konden ontmoeten. Staande in de Nikolaikirche in Leipzig waar de Hohe Messe (‘Missa in h-moll’ voor de puristen) voor het eerst klonk, heeft Kaper zich voorgesteld hoe dat moet zijn geweest. Het is een kerk die ongeveer vier keer in de Grote Kerk past, schat Kaper. Dat de akoestiek sterk van elkaar verschilt, is nog mild uitgedrukt. De kunst is om straks een concert te geven waar het op de achterste rij net zo genieten is als voorin. Met solisten die willen laten zien wat ze in hun mars hebben, maar wel zo dat ze dienstbaar zijn, weet Kok. De veelstemmigheid van de Hohe Messe is de kracht van Bach en de valkuil voor dirigent, koor en orkest. Dat wil zeggen als je het geheel uit het oog verliest. Kaper begrijpt dat volgens Kok als geen ander. “Voor mij stond vast dat Wolfried dit moest gaan doen”, zegt de soliste. Blij is ze tevens met Arise als Kamper koor en Musica Michaelis uit haar eigen stad. “De kwaliteit is bijzonder hoog en dat bewijst voor mij maar weer eens dat we voor talent de regio niet uit hoeven.”
Een stuk erkenning is er in de vorm van de subsidie die de gemeente Zwolle beschikbaar stelde voor deze uitvoering van de Hohe Messe. De drie zijn de gemeente daar zeer erkentelijk voor en Kaper doet graag iets terug. Op de stoeltjes treft de luisteraar straks een hand-out met informatie die je meeneemt in de Hohe Messe en je Bach iets beter leert kennen. De Hohe Messe in de Grote Kerk wordt uitgevoerd met de vocalisten Clara de Vries (sopraan), Sara Klein Horsman (alt), Erik Slik (tenor) en Bert van de Wetering (bas). Kaarten zijn te bestellen via www.arisekampen.nl en www.musicamichaelis.nl.
