Restauratie wereldberoemd Schnitgerorgel begonnen

ZWOLLE - Na ruim tien jaar van voorbereidingen werd vandaag het startsein gegeven voor de langverwachte restauratie van het 300 jaar oude Schnitgerorgel in Academiehuis De Grote Kerk in Zwolle. Het orgel is wereldberoemd. Dankzij forse bijdragen van de provincie Overijssel en het Rijk, en dankzij een garantstelling door een Zwolse ingezetene kan er worden begonnen met de uitvoering van de broodnodige restauratie van het orgel dat voor het laatst in de jaren 50 werd gerestaureerd.

De restauratie zal in drie fases worden uitgevoerd. In de eerste fase staat de reconstructie van het beeld- en snijwerk centraal aan de prachtige orgelkas ontworpen door de Amsterdammer Jurrian Westerman. Vervolgens zullen ook alle 356 zichtbare frontpijpen weer teruggeplaatst worden. Eind 2022 heeft het orgel daarmee weer een fantastische uitstraling. In visuele zin dan, want er volgen nog twee fasen waarin het complete binnenwerk, waaronder de resterende 4000 orgelpijpen gerestaureerd zullen gaan worden. 

Een orgel is een complex bouwwerk van veelal houten onderdelen en het restaureren daarvan is een zeer gespecialiseerd werk. Eind 2024 hoopt Academiehuis Grote Kerk weer over een bespeelbaar rugwerk te beschikken. Dat betreft het orgeldeel dat de organist ‘in de rug heeft’. Eind 2025 zal het complete klankspectrum van het grootste nog originele barokorgel ter wereld weer te beluisteren zijn. Het orgel klinkt dan weer zoals het geklonken moet hebben in 1721. 

Wel moet er voor deze fasen nog veel geld beschikbaar komen. Adviseur en orgelexpert Cees van der Poel benadrukt het belang van het orgel: ‘’Het is een intrigerend orgel, niet alleen van nationaal belang maar ook wereldberoemd. Deze restauratie gaat er voor zorgen dat het instrument nationaal en mondiaal weer een toonaangevende plaats inneemt.’’

De omvang van de restauratiebegroting vertoont overeenkomsten met de grootte van het orgel. Er is 2,1 miljoen euro aan kosten voorzien. Vooral omdat naast al het binnenwerk iedere orgelpijp handmatig gerestaureerd moet worden. De forse bijdragen van de provincie Overijssel en het Rijk helpen enorm om de restauratie te realiseren, maar daarmee is nog niet het volledige bedrag beschikbaar. Dankzij een Zwolse ingezetene die gerant wil staan voor het resterende bedrag, kan er nu al wel vast begonnen worden aan de restauratie.

Dat is goed nieuws, want daarmee is er voortgang en is het mogelijk die te komen bekijken in Academiehuis Grote Kerk Zwolle. Steun vanuit fondsen en particulieren blijft een voorwaarde om de restauratie volledig te realiseren. Dit ondersteunen kan doormiddel van donaties of het adopteren van één van de 4400 orgelpijpen. De adoptant krijgt na adoptie een exclusief certificaat toegestuurd waarin de adoptie is vastgelegd.

Het majestueuze barok-orgel met 4 klavieren, 63 registers en meer dan 4.400 pijpen is in de jaren 1719 tot 1721 gebouwd door de beroemde orgelbouwfamilie Schnitger. Ontworpen door vader Arp - ook wel de Stradivarius van de orgelbouw genoemd - en afgebouwd onder leiding van zijn zoon Frans Caspar, op dat moment 26 jaar oud. Door zijn voorgestelde uitbreidingen is het orgel, een toonbeeld van de Noordduitse barok, meer dan 100 jaar het grootste orgel van Nederland geweest. 

Van het orgel is nog relatief veel oorspronkelijk materiaal bewaard gebleven (bijvoorbeeld de complete balgenkamer, de oorspronkelijke klavieren, maar ook veel origineel pijpwerk). Dit biedt de unieke kans om het orgel weer zo goed mogelijk in oorspronkelijke staat terug te brengen en de luisteraar in de toekomt 300 jaar mee terug in de tijd te nemen.