Joris Luyendijk: ‘Ik heb niet de makkelijke antwoorden, maar de moeilijke vragen’
· leestijd 2 minuten Algemeen
(door Erik-Jan Berends)
BINNENSTAD – ‘Waardoor wordt iedereen zo boos?’ Dat is de centrale vraag die journalist en antropoloog Joris Luyendijk zich stelt tijdens zijn Grote Bubbel College. Op 5 februari is hij daarmee te zien en te horen bij Zwolse Theaters.
De aanleiding om met zijn college het theater in te gaan was de verkiezing van Donald Trump. “Daar begrijp ik echt helemaal niets van”, aldus Luyendijk. “In de Verenigde Staten krijg ik geen antwoord hoe dit heeft kunnen gebeuren, dus ben ik in Nederland gaan praten met mensen van de PVV, DENK en Forum voor Democratie. Mijn doel daarbij is een antwoord te krijgen hoe de wereld er uitziet in hun ogen.”
De journalist zegt het te begrijpen dat mensen geen vertrouwen meer hebben in de middenpartijen. “Maar protestpartijen zijn ook niet de oplossing. Ze hebben geen plannen, geen ideeën en liegen de hele dag. Ik noem het de dubbele crisis van de representatie. Als je je baan kwijtraakt door de EU snap ik heel goed dat je tegen de EU stemt op een protestpartij. Maar die doet ook niets voor je. Daar zijn mensen zo boos over. Het wordt echt een tragedie als groepen zo tegenover elkaar staan. In Nederland werken we juist altijd graag samen. Nu lijdt echter bijna iedereen aan de huidige situatie van elkaar negeren en uitschelden. Terwijl we toch in een prettig en fatsoenlijk land leven.”
Luyendijk noemt populisme ‘een ontzettend slecht woord’. “Het is pleisters op de mond van de tegenstanders plakken. Maar met het verdwijnen van populistische partijen ben je er niet. De sleutel is volgens mij dat we accepteren dat mensen het niet met je eens zijn. Discriminatie moet te allen tijde taboe blijven, maar je moet wel kunnen zeggen dat je het niet eens bent met de EU of niet meer immigratie wilt. Zo zijn er ook mensen in het land die misschien geen economische bijdrage aan het land leveren, maar wel honderd procent bij Nederland horen. Ze worden soms als een soort diersoort getolereerd. De zogenoemde 'elite' maakt geld over en ze moeten verder hun mond houden.”
De elite krijgt dan ook de warme belangstelling van de journalist. “Ze zal met andere ogen moeten kijken en heeft het de afgelopen tijd lang niet goed gedaan met haar privatisering, marktwerking en schaalvergroting. Ze had dat veel beter moeten voorleggen aan de bevolking. Denk daarbij aan Schengen of de financiële sector. Er is ook daar echt wel een hoop mis gegaan.”
Het ‘wij-gevoel’ is volgens Luyendijk weg. “En er wordt gewaarschuwd voor Amerikaanse toestanden, maar die zijn hier al. De solidariteit is bijna verdwenen. Op social media en in praatprogramma’s zijn we er vooral op gericht om de ander uit te schakelen, vliegen af te vangen, te vernederen of in een hoek te zetten. Hoe anders was dat in het verleden. De insteek bij de talkshows van Sonja Barend was vooral hoe Nederland beter te maken. Ik denk dat we als groep weer moeten ontdekken wie we willen zijn.”
“We moeten niet raar kijken dat het vertrouwen weg is”, vervolgt hij. “In mijn college heb ik daarop niet de makkelijke antwoorden, maar de moeilijke vragen. Ik vind het gangbare verhaal als zouden mensen geen lange artikelen meer willen lezen of geen ingewikkelde programma’s meer willen zien wel bijzonder. Inmiddels heb ik zes voorstellingen gehad en die waren allemaal uitverkocht. Ik vind het grote voordeel van het theater dat ik filmpjes kan laten zien. Het publiek dat naar mijn college komt, zijn vooral mensen van D66, GroenLinks, VVD en Partij voor de Dieren. Het zou echter geweldig zijn als de zaal halfvol PVV’ers zou zitten.”
Ga voor kaarten naar www.zwolsetheaters.nl.
