Academiehuis/Grote Kerk Zwolle krijgt 3,5 miljoen euro voor restauratie

BINNENSTAD - Academiehuis/Grote Kerk Zwolle heeft woensdag van de rijksdienst voor cultureel erfgoed (RCE) te horen gekregen dat ze 3,5 miljoen euro subsidie krijgt voor de restauratie van de Grote of St. Michaëlkerk.

“We zijn daar ontzettend blij mee”, reageert bestuursvoorzitter Janco Cnossen. “Nu kan dit belangrijke monument in Zwolle de komende jaren worden gerestaureerd.” De kerk is toeristisch van belang en biedt sinds 2014 een cultureel-educatief programma. Het aantal bezoekers is jaarlijks ongeveer 140.000.

Extra
In september 2019 heeft de minister extra geld beschikbaar gesteld voor de restauratie van monumenten. In totaal mag 60 miljoen euro worden verdeeld. Daarvoor geldt een aantal eisen, legt Cnossen uit in ene persbericht. “In de eerste plaats moet een project tenminste 2,5 miljoen euro kosten. In de tweede plaats wil de minister zoveel mogelijk projecten honoreren. Ook de criteria voor deze eenmalige regeling zijn bijzonder. Van de kosten die voor subsidie in aanmerking komen, wordt 30 procent vergoed als basisbedrag. Daarbij komt 10 procent als de toegankelijkheid van het monument wordt vergroot. Er komt nog eens 40 procent bij als de eigenaar investeert in verduurzaming van het gebouw.”

Begroting
Bij elkaar levert dat een bijdrage van 80 procent van de ingediende begroting als die wordt goedgekeurd door de RCE. Die rijksdienst gaat na of de ingediende kosten voor subsidie in aanmerking komen.

Het bestuur is in april 2019 begonnen met het voorbereiden van een subsidieaanvraag bij het rijk voor de restauratie van de Grote of Sint Michaëlkerk in Zwolle. De aanvraag is – als begroting - ingediend in september 2019.

Investering

De begroting voor de restauratie is 4,9 miljoen euro. Daarin is 350.000 euro opgenomen als eigen investering voor het verduurzamen van het gebouw. Cnossen: “De RCE heeft kritisch gekeken naar de gehele begroting en daarvan slechts 200.000 euro geschrapt als onderdelen die niet passen in de criteria voor subsidie. Van de overblijvende 4,3 miljoen euro keert de RCE nu 80 procent uit aan de stichting Academiehuis/Grote Kerk Zwolle om de restauratie te kunnen doen.”

Restauratie
“Restauratie is iets anders dan renovatie”, legt de voorzitter uit. “Bij restauratie gaat het erom dat interieur en exterieur zoveel mogelijk worden teruggebracht in de vroegere toestand. Bij renovatie gaat het om onderhoud en verbetering, vernieuwing.”

Bouwstijl
De driebeukige hallenkerk is één van de weinige overgebleven hallenkerken in ons land en werd gebouwd tussen 1400-1460. De laatste grote restauratie van de kerk vond plaats aan het eind van de 19e eeuw en dat is intussen ruim 130 jaar geleden. De Grote of Sint Michaëlkerk is een rijksmonument die het hart van de oude Hanzestad Zwolle vormt. Het in stand houden van de kerk is volgens Cnossen van groot belang voor de stad, ook uit oogpunt van binnenstedelijke economie.

Preekstoel

“In de kerk zijn prachtige interieurdelen. De preekstoel (1622) is één van de mooiste van het land met schitterend houtsnijwerk. Het hek rond de preekstoel heeft eveneens rijke versieringen. Het koorhek (1597) is geschonken door de gildes van de stad. In de kerk is nog het in 1683 door Willem Bramer d’Oude vervaardigde uurwerk. En uiteraard zijn er tal van oude zerken te vinden met als bijzonderheid de nooit werkelijk onderzochte crypten onder het hoogkoor.”

Gebruik
In de afgelopen eeuwen was de kerk vooral zondags in gebruik bij de vieringen. In 2014 is de kerk overgegaan in eigendom van een stichting. In plaats van het uitsluitend kerkelijke gebruik is er nu vooral sprake van een culturele en educatieve bestemming. Het inhoudelijke programma gebeurt onder de naam Academiehuis/Grote Kerk Zwolle. Er is geen kerkelijke gemeente meer verbonden aan de Grote Kerk. Wel wordt de kerk – op basis van verhuur – gebruikt voor zondagse vieringen die een oecumenisch karakter hebben.

Verbouw
In 2019 is met een renovatieproject stevig geïnvesteerd in de kerk. Er zijn banken verwijderd om meer vloerruimte voor activiteiten te realiseren. Een deel van de vloer is vernieuwd en van verwarming voorzien. De verlichting en de geluidsinstallatie zijn gemoderniseerd. De toegangsportalen aan noord- en zuidzijde van de kerk zijn van nieuwe, glazen deuren voorzien. Er ontstond op die manier een doorgang van het Grote Kerkplein naar de Grote Markt via de kerkruimte. In een kelder onder de aanbouwen aan de noordkant van de kerk is een nieuwe toiletruimte gemaakt die aan de eisen van de tijd voldoet.

Kapitaal

In totaal is voor ruim anderhalf miljoen euro geïnvesteerd in deze vernieuwing. Gemeente, provincie, ondernemers en fondsen hebben gezorgd voor het benodigde kapitaal. De stichting investeerde daarnaast uit eigen middelen tussen 2014-2019 een vergelijkbaar bedrag om de exploitatie van het Academiehuis/Grote Kerk Zwolle op gang te brengen en de kerk te vernieuwen op punten die dat vroegen.

Noodzaak
Om de noodzaak van de restauratie aan te geven, noemt Cnossen als eerste de vloer in de zuidhal. “In de loop van de eeuwen is die tenminste 15 centimeter verzakt. Delen van de fraaie hekken en nog aanwezig historische banken verbrokkelen door verdroging. De preekstoel verzakt ernstig en is door eeuwen poetswerk verdonkerd. Ook raakt het fraaie snijwerk steeds meer uit het zicht. En dat geldt voor meer aspecten van het interieur. De gewelven zijn een belangrijk onderdeel van de constructie. Ze vertonen scheuren en zijn – evenals het stucwerk op de wanden – behoorlijk vervuild. Schoonmaken moet met grote precisie omdat anders schilderingen verloren gaan.”

Buitenkant

De buitenkant van de kerk is volgens hem eveneens aan een restauratie toe. “Een paar honderd meter aan dakgoten moet worden vervangen. De steenlaag eronder vertoont vochtdoorslag. Voegen moeten worden hersteld. De steunberen moeten worden aangepakt, met name aan de bovenzijde waar stenen los zitten. Kortom: er moet veel gebeuren.”

Garantstelling
Het bestuur zegt de gemeenteraad van Zwolle zeer erkentelijk te zijn voor de garantstelling waartoe die in februari heeft besloten. Cnossen: “Het heeft zeker bijgedragen aan het gehonoreerd krijgen van deze rijkssubsidie.” In de komende jaren kan de restauratie via de website www.academiehuis.nl worden gevolgd.