Zwolle heeft nu ook een eigen historische atlas met unieke reconstructiekaarten

ZWOLLE – In de afgelopen jaren zijn er diverse historische atlassen van Nederlandse steden vervaardigd. Zwolle heeft nu ook een plaats in dit rijtje verworven. Dankzij Frank Inklaar, Henry Kranenborg en Herman Reezigt. Zij gingen de uitdaging aan om een historische atlas van Zwolle samen te stellen. Een behoorlijke klus, maar het resultaat mag er zijn. Vorige week woensdag werd de historische atlas van Zwolle met de titel ‘Ster in de IJssel-Vechtdelta’ gepresenteerd in het stadhuis. Daar kreeg wethouder Monique Schuttenbeld het eerste exemplaar uitgereikt.

Het initiatief om een historische atlas van Zwolle samen te stellen ontstond zeven jaar geleden. Inklaar: “In de serie historische steden met een historische atlas ontbrak Zwolle. Toen is de uitgever naar Zwolle gekomen en heeft contact gelegd met het Erfgoedplatform. Vervolgens is de vraag gesteld: Wie wil dit gaan doen?”

Op z’n Zwols

“Daarna is het op z’n Zwols gegaan. Iedereen die maar enigszins wat expertise had is erbij betrokken geraakt. Voor alle onderwerpen waar een hoofdstuk over zou kunnen komen, is een auteur voor aangezocht”, aldus Inklaar. Uiteindelijk waren er ruim twintig auteurs die allemaal een gedeelte voor hun rekening hebben genomen. “Voor een boek als de historische atlas is dat niet zo handig. Je wilt toch graag dat er één hand is. De uitgever had ook gezegd dat ze eigenlijk wilden dat één persoon het ging doen.”

Verdeling 

Uiteindelijk kwam de teller uit op drie personen. Frank Inklaar verklaarde wel te willen schrijven, als hij maar niks hoefde te doen met het zoeken van beeld. “Zo zijn we in grote lijnen tot een verdeling gekomen. De teksten zijn van mij en de kaarten en illustraties van Henry en Herman.” Grote voordeel was dat het werk kon worden verdeeld. “Het moest allemaal naast ons werk gebeuren. Het is vrijwilligerswerk”, aldus Herman Reezigt. 

Vaste opzet 

Daarnaast werd het trio ondersteund door de redactie van de uitgeverij. Oorspronkelijk werd de serie uitgegeven door uitgeverij Van Tilt. Twee jaar geleden heeft uitgeverij Thoth het overgenomen. “Het is een serie. Er zit een redactie op vanuit de uitgeverij. We hebben regelmatig contact gehad. De redactie keek op de achtergrond mee en zorgt ervoor dat deze atlas meekan met de rest. De afgelopen twee jaar werd er veel werk verzet. De teksten van de ruim twintig acteurs moesten bijgeschaafd naar één lopend verhaal. Vaste opzet in de serie is 35 hoofdstukken met één hoofdkaart per hoofdstuk. Daarmee zijn de boeken herkenbaar en goed met elkaar te vergelijken.” 

Verhalen via kaarten

Voor iedereen die geïnteresseerd is in de Zwolse geschiedenis is dit boek een aanrader. “Er is al het een en ander geschreven over Zwolle, maar we hebben het anders gedaan. Via kaarten verhalen vertellen. Het is ook geen compleet werk over de Zwolse geschiedenis, maar de ruimtelijke stappen die gezet zijn. Wat je uitdrukt en kan zien op kaarten. Dat is ook onze grote zoektocht geweest. Kaarten vinden bij de verschillende thema’s en perioden”, aldus Reezigt. 

Reconstructiekaarten

“En dan ontdek je dat er periodes zijn waar er geen stadsplattegronden zijn gemaakt”, vult Inklaar aan. “De welbekende kaart Ster van Zwolle van halverwege de zeventiende eeuw en daarna wordt het eventjes stil tot de schoolmeesterkaart van Oosting uit 1817. Er zit ruim anderhalf eeuw tussen dat je geen stadskaart hebt”, aldus Inklaar. Uniek in het boek zijn drie reconstructiekaarten. “Voor 1550 zijn er geen stadsplattegronden. Dat is overal zo en hier dus ook. Wat moet je dan. Gelukkig hadden we Herman en die heeft een aantal reconstructies gemaakt op basis van historisch en archeologisch materiaal. Hij heeft gereconstrueerd hoe een stadsplattegrond er uit zo hebben kunnen zien”, aldus Inklaar. Reezigt: “Ik ben terug gaan tekenen halverwege de dertiende, veertiende en vijftiende eeuw op basis van recente archeologische inzichten.” 

Ruimtelijke ontwikkeling

De atlas beschrijft de ruimtelijke ontwikkeling van Zwolle aan de hand van kaarten. Er komen ook plannen naar voren die het niet hebben gehaald. “Zwolle heeft de keuze gemaakt om naar het noorden uit te bouwen. Er zitten ook varianten in het boek. Zoals de variant waarin Zwolle onder de A28 bleef en wilden uitbreiden richting de IJssel. Wat zou er dan van het Engelse Werk zijn overgebleven”, vraagt Reezigt zich af. In het boek is goed te zien dat de verdichting van steden van alle tijden is. En dat er altijd is geworsteld met de mobiliteit.” Daarnaast komt de aard van de Zwollenaar heel duidelijk naar voren. “Doe maar normaal, maar wel ambitieus zijn. Daar zie je overal terugkomen”, aldus Inklaar.